Türkiye’de Proje ve İş Yönetiminin İki Çıkmazı: Ölçeklendirebilmek ve Önceliklendirebilmek. 1:Ölçeklendirme
Türk usulü proje yönetiminin “Kervan yolda dizilir” yönteminin örneğini her geçen gün görmekteyiz. Kimi projeler bu şekilde başlayıp tarihin tozlu sayfalarında yer alırken kimi projeler ise yolda binbir değişikliğe uğrayarak hayatına devam ediyor. Bu yazı dizisinde iş ve proje yönetiminde karşılaşılan iki önemli eksiklikten bahsetmek istiyorum. İlk olarak ölçeklendirme konusunu ele alacağız. Sonrasında ise önceliklendirme ve önceliklendirme metodolojisinden bahsedeceğiz. Bana göre, bu iki eksiklik giderildiğinde ekip ve proje belirlenen yol haritasında devam edecek ve hedeflenen sonuca hedeflenen zaman ve kaynakla ulaşılabilecektir. Çünkü bu iki eksiklik; ekipte odak eksikliği, projenin hedefinin belirsizliği ve yapılan işin sonucunda üretilecek çıktının belirsizliği gibi önemli konulara sebep olmaktadırlar.
Ölçeklendirme
“Üretkenliği arttırmayan büyüme yağ, üretkenliği azaltan büyüme kanserdir.”
-Peter Drucker
Bir işin herhangi bir boyutundaki rakamsal artış büyüme, bu büyümenin giderek daha az kaynak kullanılarak yaratılması ölçeklendirme olarak tarif edilebilir. Örneğin, müşteri sayısı veya satış gelirinin giderek artması işinizin büyüdüğünü, bu başarıların birim maliyetinin giderek düşmesi işinizi ölçeklendirdiğinizi gösterir. Ölçeklendirme gözetilmeksizin yaratılan büyümeyse sadece hantallık getirir. Hedefleri tutturmak için metriklerin suni olarak şişirilmesi ise kesinlikle büyüme ya da ölçeklendirme değildir. Wells Fargo’nun hedefleri tutturabilmek için 2 milyon sahte müşteri hesabı açması bir büyüme ya da ölçeklenme midir? :)
Ölçeklendirmeyi esnek kabiliyet ve sürdürülebilirlik olarak da tanımlayabiliriz. Günümüzde Docker ve Kubernetes gibi teknolojiler ile yazılım dünyasına giren mikroservis yöntemi bu konu ile benzerlik göstermektedir. İş ve proje yönetimindeki ölçeklendirmeyi yazılım dünyasında monolithic kod yapısından mikroservis sistemlere geçerek ölçeklendiriyor ve esneklikle birlikte sürecin devamlılığı sağlanıyor. Uygulamanızı büyüme ve birim maliyetinize göre ölçeklendirebiliyor olmanız gerekmektedir.
Bunun yanında günümüzde hayatımızın bir parçası haline gelen platform iş modelinin ölçeklendirilmesi ise üç ana başlıkta toplanabilmektedir. Platform iş modeli;
1) Ağ/Pazaryeri/Kitle
2) Altyapı
3) Veri
Ancak günün sonunda ölçeklendirmeyi sağlarken artıracağınız kaynaklar size marjinal maliyetler olarak geri dönecektir ve bu sebeple bu marjinal maliyetleri ortadan kaldırmalı ya da en düşük seviyede tutulmalırıd. Bunu otel zincirlerin örneği ile somutlaştırabiliriz: Hilton Otellerinin 600.000 otel odasını bünyesine dahil etmesi 93 yıl gibi uzun bir süre almışken Airbnb’nin bu sayıya ulaşması için yalnızca 4 yıl yetmiştir. Çünkü Hilton Otellerinin bu oda sayısına ulaşması için her oda için ekstra hizmet ve ürün tedariğinin getirdiği marjinal maliyete katlanması gerekiyordu. Airbnb’nin ise böyle bir maliyete katlanması gerekmediği için kısa sürede bu sayıya ulaşabildi.
Araç ya da sürüş paylaşımında ise bu örnek dolaşımdaki araçlar ile talep sahibi müşterilerin buluşturulması ile açıklanabilir. Burada bir ağ oluşturulmakta ve bu ağ içerisindeki talep ve hizmet optimal düzeyde tutularak ölçeklendirilmelidir. Burada ölçeklendirmeyi bir UBER ya da MOOV aracının müşterinin yakınında konumlanması olarak düşünürseniz en basit yöntem filo ve sürücü adedini artırmak olacaktır. Bu durumda ek araç ve sürücünün oluşturduğu marjinal maliyete katlanmak zorunda kalacaksınız. Ancak optimizasyon ve tahminleme yöntemleri ile bu marjinal maliyete katlanmak zorunda kalmadan hizmet seviyesi ve bulunurluk gibi metrikleriniz üzerinden ölçeklendirmeyi sağlayabilirsiniz.
Peki şirketiniz yılda %30 büyüyor. Çalışan sayınız artıyor ve mükemmel bir ciroya sahipsiniz. Sizce işletmeniz ölçeklendirilmiş diyebilir miyiz? Yüksek büyüme oranları sizi yanıltmasın. Sermaye bolluğu ve büyüme oranları ölçeklendirilme gerçekleştirilmiştir demek değildir. Etrafımızda bu şekilde maliyetlerinin önüne geçemediği için kapatılmış yüzlerce işletme örneği var.
Ancak günümüzde atlanılmaması gereken bir konu daha var: Müşteri Değeri. Ölçeklendirme, klasik tabiri ile maliyetlerle ilgili gözükse bile günümüzde müşteri deneyimi ve değeri bu plan içerisinde çok önemli bir yere sahiptir.
Peki değişen tüketici alışkanlıkları ve davranışları arasında ölçeklendirmeyi nasıl sağlarız?
· Yeni müşteri edinmenin maliyeti, mevcut müşterileri sistemde tutmaktan daha maliyetli ise müşteri deneyimine önem verilmeli ve müşterini tutundurma oranı her zaman takip edilerek sadakat yaratılmalı.
· Şirket içerisinde büyüme verimsizliği tetikleyebilir. Bu durumda başlı başına bir şirket kurmaktansa kurum içi girişimler ile ekip ve strateji dinamik tutulabilir.
· Doğru iş modeli oluşturulmalı ve iş modeli içerisinde doğru metrikler düzenli takip edilmeli. İş modeli ölçeklendirmeyi kontrol etmek adına bir konsol görevi görecektir.
· Güçlü bir ekip ölçeklendirilmeyi sağlayacaktır. Bir işletme ya da proje işin büyümesinden ziyade işin yapılmasına odaklanıyorsa iş modelinde bir hata var demektir. Güçlü bir ekip ise büyümeye ve işlerin düzenli bitirilmesini sağlayacaktır.
· Otomasyon kullanmak, günümüzde ölçeklendirmenin amiral gemisidir diyebiliriz. Bu şekilde birçok iş modeli marjinal maliyetlerden kurtulacaktır.
· Liderler ekipleri “bu şirkette çalışmak” görüşünden “bu şirket için çalışmak” görüşüne doğru kanalize etmelidir.
Ek Okumalar:
https://hbr.org/2016/07/midsize-companies-shouldnt-confuse-growth-with-scaling
http://www.paulgraham.com/ds.html
http://www.paulgraham.com/growth.html
https://btm.istanbul/blog/olceklenme-nedir-girisimler-nasil-olceklenebilir
